Tak jak dla Ormian ich ojczyzną nie jest Armenia tylko Hajastan (więcej na ten temat tu), tak dla Gruzinów ich kraj to Sakartwelo. Nazwa ta pochodzi od Kartlii, czyli centralnej części państwa  (z Tbilisi na zachód, w kierunku Gori). Sakartwelo to kraj Kartlów. W warstwie legend lud ten pochodzić ma od mitycznego półboga Kartlosa.

Wielka przyjemność Gruzinom sprawimy wznosząc  toast „Sakartwelo gaumardżos!”. W wolnym przekładzie: Za Gruzję!  Gaumardżos to odpowiednik naszego „na zdrowie”, ale dosłownie znaczy raczej „za zwycięstwo”.

Św. Jerzy na Placu Wolności w Tbilisi

Skąd zatem wzięła się nazwa Gruzja (po angielsku Georgia)? Według popularnego poglądu od patrona kraju, czyli św. Jerzego ( grec. Georgios, łac. Georgius, ang. George). Georgia jest po prostu formą żeńską imienia Jerzy.

Tak na marginesie, w języku polskim słowo Gruzja powstało dość późno i zostało zaczerpnięte z rosyjskiego „Грузия”. Kilka lat temu, na fali antyrosyjskich nastrojów, rząd w Tbilisi postulował by kraje, w których występuje ta forma zmieniły ją na wersję angielską. Ciekawe jak byśmy zapisywali to po polsku. Może Dżordżia?

Pogląd, jakoby nazwa kraju miało pochodzić od św. Jerzego jest błędny. Powstał ponieważ w ten sposób na siłę próbowano znaleźć jakieś wytłumaczenie. Teoretycznie, niby wszystko się zgadzało, więc na dobre zadomowił się w popularnych publikacjach. Tymczasem prawda jest inna. Już wiele lat temu pisał o tym D. Marshall Lang w swym klasycznym dziele pt. „Dawna Gruzja”.

Nazwa ta została nadana przez sąsiadów. Dokładniej przez Persów. Wśród wspaniałych zabytków Muzeum Narodowego w Tbilisi mamy srebrną paterę pochodzącą z pierwszej połowy III wieku. Przedstawiony jest na niej mężczyzna z perskim nakryciem głowy. W dłoni trzyma kwiatek. Znajdująca się na niej inskrypcja w języku pachlawijskim mówi, że jest to dar dla władcy terytorium określanego czterema spółgłoskami „g-r-z-n”. Jest to najstarszy znany nam zapis nazwy kraju, z której w końcu powstała polska wersja, czyli „Gruzja”.

Tekst i zdjęcia Krzysztof Matys.